Ένας ορισμός της Λογοτεχνίας

Αποσπάσματα από την εναρκτήρια παράδοση του Roland Barthes στην έδρα της Φιλολογικής Σημειολογίας της Λογοτεχνίας (College de France, 7/1/1977)
Ο Barthes επιχειρώντας έναν ορισμό της Λογοτεχνίας, ξεκινάει τη συλλογιστική του υποστηρίζοντας ότι η γλώσσα δεν είναι τίποτε άλλο παρά μια εξουσία. Φέρνοντας ως παράδειγμα τη δική του γλώσσα λέει :"Στη γαλλική γλώσσα είμαι αναγκασμένος να τοποθετηθώ πρώτα ως υποκείμενο, και ύστερα να εκφέρω την πράξη, που έτσι δε θα είναι πια παρά το κατηγόρημά μου: αυτό που κάνω δεν είναι παρά η συνέπεια και η συνέχιση εκείνου που είμαι. Με τον ίδιο τρόπο, είμαι υποχρεωμένος να διαλέγω πάντα ανάμεσα στο αρσενικό ή στο θηλυκό, το ουδέτερο ή το σύνθετο μου είναι απαγορευμένα.[...] Έτσι, η γλώσσα, από την ίδια τη δομή της εμπεριέχει μια μοιραία σχέση αλλοτρίωσης. Η ομιλία και πολύ περισσότερη η αγόρευση, δεν είναι επικοινωνία, όπως το επαναλαμβάνουν πάρα πολύ συχνά, είναι καθυπόταξη: ολόκληρη η γλώσσα είναι μια γενικευμένη διοίκηση".Στη συνέχεια, αναπτύσσει διάφορα επιχειρήματα για να φτάσει στο εξής συμπέρασμα :"Η γλώσσα, ωε εκδήλωση οποιουδήποτε σημειωτικού συστήματος, δεν είναι ούτε αντιδραστική, ούτε προοδευτική, είναι απλώς φασιστική. Γιατί φασισμός δεν είναι να εμποδίζεις τον άλλο να λέει, είναι να τον αναγκάζεις να λέει". Μπορεί όμως να ξεφύγει κανείς από το φασισμό της γλώσσας; Ιδού η πρόταση του Barthes:"Αν ονομάσουμε ελευθερία, όχι μόνο τη δύναμη να ξεφεύγουμε από την εξουσία, αλλά επίσης και κυρίως τη δύναμη να μην υποτάσσουμε κανένα, τότε δεν μπορεί να υπάρξει ελευθερία παρά μόνο έξω από τη γλώσσα. Δυστυχώς, η ανθρώπινη γλώσσα είναι δίχως εξωτερικό: είναι ένα κλειστό σύστημα. Δεν μπορείς να βγεις από αυτό παρά μόνο με το φυσικώς αδύνατο. [...]Για μας όμως, που δεν είμαστε ούτε ιππότες της πίστης ούτε υπεράνθρωποι, δε μένει - ας μου επιτραπεί η λέξη - παρά να σκαρώσουμε μια κατεργαριά ΜΕ τη γλώσσα, ΣΤΗ γλώσσα. Αυτή τη σωτήρια κατεργαριά, αυτή την επιτήδεια υπεκφυγή, αυτή την υπέροχη απάτη, που μας επιτρέπει να ακούμε την εκτός εξουσίας γλώσσα, σ' όλη την αίγλη μιας διαρκούς επανάστασης του σημειωτικού συστήματος, εγώ την ονομάζω: Λογοτεχνία".
Ολόκληρη η παράδοση βρίσκεται στο βιβλίο του Barthes Μυθολογίες-Μάθημα. Αθήνα 1979, Ράππας.